12 ay ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu bulunan 1.3 milyon Bağ-Kur'luyu ilgilendiren ve cumartesi günü TBMM'de kabul edilen torba yasa Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın onayının ardından Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Uygulamanın nasıl olacağına ilişkin okurlardan gelen soruları yanıtladık.
-1985 yılında Bağ-Kur'lu olarak çalışmaya başladım. 2008 yılına kadar primimi düzenli ödedim. 2008'de işlerim bozulunca o tarihten sonra ödeyemedim. 2011'de ise dükkânımı kapatıp işçi olarak çalışmaya başladım. Borcum dondurulunca Bağ-Kur'lu olarak mı SSK'lı olarak mı emekli olurum?
1 Ekim 2008'den önce işe başlayanların hangi statüde emekli olacağı son 7 yıl içerisinde çalıştığı statüye bağlı. 7 yıldaki 2520 günlük prim süresinin en az 1261 gününde SSK'lı olarak çalışanlar, SSK statüsünde emekli olabiliyorlar. Bu süreyi doldurduğunuz için SSK statüsünde emekli olabilirsiniz.
-Geçen yıl çıkarılan yasadan yararlanıp Bağ-Kur borcumu yapılandırdım ama ödeyemiyorum. Zaten prim günü de lazım değil. Borçlarımı dondurma hakkım var mı?
Borcunu yapılandıranlar Bağ- Kur prim borçlarını dondurma hakkından yararlanabilecek. Eğer borçlar dondurulduktan sonra kalan prim günleri emekli olmanıza yeterliyse ve diğer koşulları da sağlıyorsanız yasa yürürlüğe girdikten sonra hemen emeklilik dilekçesi verip aylığınızı bağlatabilirsiniz.
12 AYDAN AZ BORÇLAR YAPILANDIRILAMAYACAK
-30 aylık borcumu yapılandırıp ilk taksitimi de ödedim. Bundan vazgeçip borcumu dondurursam ilk taksiti geri alabilir miyim?
Yasaya göre, dondurulmuş olan borçları ileride ödemek için başvuru yapıldığında, bir kısmı ödenip tamamı ödenemediği takdirde, eksik ödenmiş kısım 'faizsiz' olarak iade edilecek. Yasada yapılandırma kapsamında ödenen paraların nasıl iade edileceği ayrıca düzenlenmedi. Fakat bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda SGK'ya yetki verildi. SGK'nın bu konuda bir düzenleme yapması bekleniyor.
-20 yıl önce Bağ-Kur'lu çalışmamdan dolayı 4 aylık prim borcum bulunuyor. Bu borcu da dondurabilir miyim?
Yasa, "12 ay ve daha fazla süreye ilişkin" borçlar için dondurma olanağı sağlıyor. Bu nedenle 4 aylık borcunuz için dondurma hakkından yararlanamazsınız.
-8 senelik Bağ-Kur prim borcum bulunuyor. Bu 8 senelik borç af mı olacak, yoksa sadece faizi mi silinecek?
Yasadan yararlanmak istediğiniz takdirde 8 senelik prim borcunuz ve sigortalılık süreniz dondurulacak. Dolayısıyla o sürelerde hiç çalışmamış sayılacaksınız. Bu süreler emekliliğinizde de dikkate alınmayacak.
TARIMDA ÇALIŞAN BAĞ-KUR'LU YARARLANABİLİR
Prim borçlarını dondurma hakkından kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar (esnaf) ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmakta olan Bağ-Kur'lular da yararlanabilecek.
DAHA AZI YETSE BİLE TÜM BORCUİHYA GEREKECEK
Eğer sigortalı ileride ekonomik durumunu düzeltirse, prim borçlarını ödeyerek sigortalılık süresini ihya edebilecek, yani canlandırabilecek. Borçlu sürelerin prim tutarları brüt asgari ücret ile bunun 6.5 katı (1201.5 TL ile 7 bin 809.75 TL) arasında değişen tutarlarda olmak üzere sigortalının kendisi tarafından belirlenecek. Belirlenecek tutarın yüzde 32.5'i oranında aylık prim ödenecek. Örneğin 36 ay prim borcu bulunan bir kişi bu sürenin primini asgari ücret üzerinden ödemek isterse aylık 390.5 liradan 14 bin lira prim ödemesi gerekecek. Oysa aynı kişi 3 yıllık prim borcunu yapılandırdığında gecikme cezası silinmesine karşın geriye dönük 3 yıllık enflasyon farkı hesaplanarak eklenecek. Dolayısıyla daha üzerinde bir rakam çıkması söz konusu olacak. Geçen yıl çıkartılan torba yasadan yararlanarak borçlarını yeniden yapılandıranların gecikme cezaları silindi. Ama onun yerine anaparaya enflasyon farkı eklendi. Bu şekilde yeniden yapılandırılan borçları üç yılda ödeme olanağı sağlandı. Bağ-Kur borçlarını dondurma olanağı sağlayan düzenleme ise dondurmanın yanı sıra isteyen kişilere de geçmiş borçlarını faizsiz olarak ödeme fırsatı veriyor.
3 AYDA ÖDEME GÜCÜ OLANLARA YARAR
Ancak bunda ödemenin üç ay içinde yapılması gerekiyor. Nakit ödeme gücü bulunan Bağ- Kur'luların yapılandırma yerine yeni yasadan yararlanarak ihya yolunu tercih etmesi önemli bir avantaj sağlayacak. Ayrıca yasaya göre, örneğin, 8 yıllık sigortalılık süresi dondurulan bir Bağ-Kur'lunun emeklilik için sadece 3 yıllık prim yeterli olsa bile canlandırabilmek için 8 yılın tamamını ödemesi gerekecek.
1 MAYIS YENİ BİR BAŞLANGIÇ BORCUNU DONDURAN GEÇ EMEKLİ OLACAK
Yasaya göre, prim borcu dondurulan kişiler halen Bağ-Kur'lu olarak çalışmaya devam ediyorlarsa, yasanın Resmi Gazete'de yayımını izleyen ay başından itibaren sigortalılıkları yeniden başlatılacak. Cumhurbaşkanı'nın incelemesi için 15 günlük süre bulunan yasanın bu ay içerisinde Resmi Gazete'de yayımlanması bekleniyor. Dolayısıyla, borcu dondurulup da halen Bağ-Kur'lu olanlar 1 Mayıs 2015 tarihinden itibaren yeni bir sayfa açacaklar. Bu tarihten sonra doğacak borçlarını aksatmamaları gerekiyor.
BAĞ-KUR'A DEVAM EDENLER İÇİN
Prim borcu dondurulan Bağ-Kur'luların, bu sürelere ilişkin sigortalılıkları da dondurulacak. Dolayısıyla bu süreler emeklilik hesabında dikkate alınmayacak. Bu da, örneğin üç yıllık prim borcunu donduran Bağ-Kur'lunun üç yıl daha geç emekli olacağı anlamına geliyor.
Bağ-Kur'lu ölünce ailesi emekli aylığı bağlatabilir
Prim borcu nedeniyle emekli olamadan yaşamını yitiren Bağ-Kur'luların eş ya da çocukları gibi hak sahipleri de bu yasa hükmünden yararlanarak emekli aylığı bağlatabilecekler.
Daha önce dondurulan borçlar da kapsamda
Daha önce de çeşitli yasalarla borçlar ve sigortalılık süreleri dondurulmuştu. Bu yasayla, daha önce dondurulmuş sigorta süreleri bugünkü asgari ücret üzerinden prim ödenip canlandırılabilecek.
