Türkiye'de 50 yıldır kaliteli üretimiyle öne çıkan, son 9 yılın ihracat şampiyonu olan, 2014 yılında da 22.3 milyar dolar ihracat yaparak toplam ihracatın 6'da birini gerçekleştiren, yüz binlerce kişiye istihdam sağlayan otomotiv sektörü büyük bir sarsıntı geçiriyor. "Bosch işçisi bizden daha yüksek zam aldı, hakkımızı isteriz" diyerek eyleme başlayan Renault işçilerini Tofaş çalışanları izledi. Ardından ana sanayiye tedarik sağlayan yan sanayi firmaları da "Aynı ücreti isteriz" diye üretimi durdurdu.
İş yerlerine farklı muamele iddiasıyla gündeme gelen Türk Metal sendikası iddiaları reddederken, işçileri eylemde olan şirketlerin yöneticileri ve patronları, "İşinize dönün" çağrılarıyla orta yol bulmaya çalıştı. Son olarak Kocaeli'de üretim yapan Ford Otomotiv Fabrikası da hızlı artan siparişlere yetişmek için fazla mesai programı yaparken, "Parça tedarikinde sorun yaşıyoruz" diyerek üretimi durdurdu. Böylece birçok dünya markasının üretim için fırsat beklediği otomotiv sektörü büyük bir darbe almış oldu. Eylemler başlayınca, 'krizi fırsata çevirmek' isteyen birçok siyasi oluşum ortaya çıktıysa da işçiler buna meydan vermedi.
BOŞANANLAR, İCRALIK OLANLAR
Günlerdir bütün kesimlerin "sağduyuya" çağırdığı işçilerin "Onlar bizden daha yüksek ücret alıyor" diye başlattıkları eylemlerin temelinde, aslında sendikaların 'yetki ve baraj' kavgası yatıyor. Çeşitli sendikaların temsilcileri ile işçi cephesinden aldığımız bilgiye göre olayların başlangıcı 38 ay öncesine dayanıyor. Metal iş kolunda 11 sendika örgütlü bulunuyor. Metal çalışanlarının 4'te 3'ü Türk Metal'de örgütlü bulunuyor. Türk Metal'in dışında, Çelik-İş ve Birleşik Metal'in de bazı iş yerlerinde toplu sözleşme yetkisi bulunuyor.
Daha yüksek ücret aldığı iddia edilen Bursa Bosch işçileri için toplu sözleşme başlayacakken, büyük oranda toplu sözleşme yetkisine sahip olan Türk Metal ile DİSK'e bağlı Birleşik Metal sendikası arasında 'yetkilendirme süreci' başladı. İtirazlar, baraj endişesi, üye alma, üye istifası derken iş yerinde toplu sözleşme için Türk Metal'in yetki alması 38 ayı buldu. Bu 38 ay içerisinde 1200 işçi işinden ayrıldı. 600 kişi borçlarını ödeyemediği için icralık oldu, 53 kişi de ekonomik sebepli 'şiddetli geçimsizlik' sonucu eşinden ayrıldı. Bu süre içerisinde de Bosch işçisi bazı işçilere kendi inisiyatifi ile ücret düzenlemeleri yaptı. 3 ay önce de Türk Metal, 100 bin üye işçi için 1 Eylül 2014 ile 31 Ağustos 2017 tarihlerini içerecek toplu sözleşmeye imza attı. Bu dönemde ücretlere işçiler tarafından itiraz gelmezken, Bosch işverenin kendi inisiyatifiyle ücretini artırdığı işçi ücretlerine de aynı oranlar uygulanınca, 191 kişinin ücretinde yaklaşık 300 lira fark oluştu. İşte bu fark eylemlerin de fitilini ateşledi.
KARDEŞ KAVGASINA YOL AÇTILAR
İsmini vermek istemeyen bir iş yeri temsilcisi de, "Bosch'ta sadece sendikaların yetki kavgası sebebiyle toplu sözleşmeler 38 ay gecikti. Bu süre içerisinde işçiler büyük mağduriyetler yaşadı. Toplu sözleşmenin üzerinden 1.5 ay geçti. O dönemde Bosch işçileri daha yüksek alıyor, diğerleri az alıyor diye bir şey söz konusu olmadı. Ne zaman bazı sendikalar baraj altında kalıp yetkilerini kaybedeceklerini anladı, işte o zaman bu kavga başladı. Yani işçiler, sendikaların kavgasının piyonu yapılmak istendi. Kardeş kavgasına sebep oldular" açıklaması yaptı.
Savcılıktan işçilere tebligat
Bu arada işçilerden bazılarına Bursa Cumhuriyet Başsavcılığınca tebligat gönderildi. TOFAŞ'ta tebligat alan 17 işçiden, 24 saat içinde Bursa Adalet Sarayı'nda, ilgili cumhuriyet savcısının odasında hazır bulunması istendi. Söz konusu işçilerden Zeki Kırlak, "TOFAŞ Fabrikası'nı zarara uğratmaktan dolayı tebligat geldi. Yarın (bugün) gidip savcıya ifade vereceğiz" dedi. Eylemci işçilerin avukatlarından Deniz Baykal, Renault'da da bazı işçilere tebligat gönderildiğini ancak sayıyı bilmediğini kaydetti.
Saat ücretleri çok yakın
Renault iş yerinde başlayan, daha sonra tüm otomotiv sektörünü etkisi altına alan eylemleri başlatan işçiler, sebep olarak ücret farklılığını gösterdi. Bu farklılığa sebep olmakla suçlanan Türk Metal Sendikası'nın verdiği bilgiye göre, Bosch'ta 191 kişi diğer işçilere göre 300 lira daha yüksek alıyor. Bosch çalışanlarının geri kalanının saat ücreti ise 9.46 lira. Saat ücreti, Renault'da 9.83 TL, Tofaş'ta ise 10.04 TL seviyesinde.
BABACAN, EYLEMLERİ DEĞERLENDİRDİ
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, otomotiv sektöründe yaşanan iş bırakma eylemlerini değerlendirirken, "Zamanlama manidar" ifadesini kullandı. Babacan, "Konu, özel sektör ile sendikalar arasında. Bu konular durup durup da seçime 2-3 ay kala gündeme geldiğinde ister istemez bizde bazı şüpheler oluşturuyor. Bu gerçekten tamamen bir işçi işveren ilişkisi ile ilgili bir konu mu, yoksa 'işin ideolojik, siyasi boyutları var mı, yok mu' diye bizi şüphelendiriyor açıkçası" dedi. Hem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik'in, hem de Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık'ın her kesim ile görüştüklerini, önümüzdeki günlerde makul bir çözüme ulaşılmasını ümit ettiğini söyleyen Babacan, "Ama eğer sebep siyasi ya da ideolojik ise o zaman nasıl seyreder, hep beraber göreceğiz. Ne yapılırsa yapılsın, arkasında bir ideoloji, bir siyaset kurgusu varsa, o problemli tabloyu sürdürmeye gayret edilecektir" diye konuştu. İş bırakma eyleminin zamanlama açısından manidar olduğunu tekrarlayan Babacan, benzer durumların daha önce pek çok sektörde olduğunu ancak böylesine kamuoyuna mal edilerek işlenmediğini bildirdi.
